The Wrestler and the Clown - Boris Barnet & Konstantin Yudin 1957

Ο Σοβιετικός κινηματογράφος μας έχει προσφέρει απλόχερα πλήθος αριστουργημάτων και πολλά ονόματα σκηνοθετών των οποίων το όνομα αποτελεί εγγύηση ποιότητας για οποιαδήποτε ταινία τους. Ο Boris Barnet είναι ένας από τους σχετικά γνωστούς σκηνοθέτες της Σοβιετικής Ρωσίας του οποίου το έργο όμως ποτέ δεν είχα καταφέρει να δω, παρόλο που είχα διαβάσει αρκετά διθυραμβικά σχόλια για μερικές ταινίες του. Το The Wrestler and the Clown ή αλλιώς "Borets i kloun" στα ρώσικα, ήταν μια από αυτές τις ταινίες.
Ο Jean-Luc Godard σχολιάζοντας το έργο του Boris Barnet είχε δηλώσει ότι μόνο αν έχει κάποιος καρδιά από πέτρα δεν θα καταφέρει να εκτιμήσει το έργο του, ενώ αναφερόμενος στην ταινία αυτή είχε επαινέσει τα κοντινά του Barnet καθώς και την κίνηση της κάμεράς του που χαρακτηρίζεται από χάρη και ακρίβεια αναδεικνύοντας έτσι το έμφυτο αφηγηματικό του ταλέντο. Εμμένω αναγκαστικά στον Barnet στην ανάλυση αυτή μιας και αυτός αποτελεί το μεγάλο σκηνοθετικό όνομα της ταινίας χωρίς να είμαι σε θέση να γνωρίζω την συμβολή του Konstantin Yudin τον οποίο και δεν έχω ξανακούσει.

Η υπόθεση διαδραματίζεται στην Ρωσία στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα και ακολουθεί την πορεία της ζωής του παγκόσμιου πρωταθλητή στην πάλη Ivan Maximovich Poddubny, ο οποίος στην Ρωσία της εποχής θεωρούνταν λαϊκός ήρωας, και την φιλία του με έναν άλλο διεθνώς γνωστό καλλιτέχνη, τον κλόουν Anatoli Leonidovich Durov. Φόντο της ιστορίας τους αποτελεί ένα τσίρκο, που την εποχή εκείνη αποτελούσε την μοναδική ίσως ελπίδα για όλα τα ανήσυχα πνεύματα να διαπετεύσουν από την αγροτική ζωή και να ακολουθήσουν τα όνειρά τους.
Η ταινία, όπως είναι άλλωστε φυσικό και αναμενόμενο, είναι στρατευμένη εξυπηρετώντας την επιθυμία και του σοβιετικού καθεστώτος να επηρρεάζει τις λαϊκές μάζες προσφέροντάς θεάματα και ψυχαγωγία που περνάνε μυνήματα υπέρ του κομμουνισμού και κατά του προηγούμενου τσαρικού καθεστώτος. Το βασικότερο αρνητικό της ταινίας αυτής είναι η προσπάθεια από την πλευρά των δημιουργών της να γίνει αρεστή στις μεγάλες μάζες της ρωσικής αγροτικής επαρχίας με αποτέλεσμα να χρησιμοποιηθούν πολλά στερεότυπα και απλοϊκοί συμβολισμοί προκειμένου να περάσει το μήνυμά της η ταινία σε όσο το δυνατόν περισσότερο κόσμο.
Ο χαρακτήρας του παλαιστή Ivan εκπροσωπεί την μεγάλη μάζα των Ρώσων αγροτών και εργατών πάνω στους οποίους στηρίχθηκε η Σοβιετική Επανάσταση, καθώς ο Ivan εμφανίζεται σαν ένας αμόρφωτος, εργατικός, δυνατός, κοινωνικός, αγαπητός σε όλους, δίκαιος άνθρωπος με αρχές, ο οποίος έχοντας δει την αγροτική και την εργατική ζωή επιθυμεί κάτι καλύτερο όχι μόνο για τον εαυτό του αλλά και για όλους τους συναθρώπους του.
Ο κλόουν Durov από την άλλη εκπροσωπεί τους πιο καλλιεργημένους Ρώσους που έβαλαν με το έργο τους τα φυτίλια στις ψυχές των απλών ανθρώπων για την επανάσταση. Δεν δίσταζε να χρησιμοποιεί άμεσους και ξεκάθαρους συμβολισμούς εναντίον του τσαρικού καθεστώτος στο έργο του τους οποίους και υπερασπιζόταν με σθένος ακόμα και αν αυτό θα επέφερε την απόλυσή του μετά από πίεση των τσαρικών αρχών.
Η ατμόσφαιρα της ταινίας είναι αρκετά καλή, το ίδιο και η φωτογραφία που καταφέρνει να κρατήσει το ενδιαφέρον του θεατή. Τα βεβιασμένα όμως συναισθήματα που προσπαθεί να εξάγει από τους θεατές της η ταινία, η έντονη θεατρικότητα σε συνδυασμό με μια πομπώδη μεγαλοπρέπεια στις ερμηνείες (κυρίως αυτή του Stanislav Chekan που έπαιζε τον Ivan) και η σχεδόν αγιοποίηση των "καλών" Ρώσων σε αντίθεση με τους "κακούς" πλούσιους, αφαιρεί από την ταινία ένα μέρος της καλλιτεχνικής της αξίας φέρνοντας την ταινία πιο κοντά σε ένα είδος λαϊκού κινηματογράφου που μπορεί στην εποχή του να είχε απήχηση, σήμερα όμως νομίζω ότι μοιάζει λίγο ξεπερασμένος.
Ίσως τελικά αυτό να είναι το στυλ του Boris Barnet γιατί και το The Girl with the Hat Box του 1927 μου είχε δημιουργήσει την αίσθηση ότι στόχευε σε εμπορική επιτυχία χωρίς να έχει στοιχεία που να μπορούν να το καταστήσουν αριστούργημα που θα αξίζει να προταθεί για θέαση στους λάτρεις του ρώσικου κινηματογράφου.
Χωρίς να αποτελεί κακή επιλογή για θέαση, δεν παύει να υστερεί σημαντικά απέναντι σε τόσες άλλες σοβιετικές ταινίες κατά την γνώμη μου, όχι όμως και του Godard... Όποιος τον εμπιστεύεται μπορεί να το τολμήσει. Οι υπόλοιποί θα έλεγα να δουν καλύτερα το The Forty-first του Grigori Chukhrai ή το The Cranes Are Flying του Mikhail Kalatozov που βγήκαν και την ίδια χρονιά πάνω-κάτω με το Wrestler and the Clown .