Παρασκευή 19 Μαρτίου 2010

Frantisek Vlacil - Marketa Lazarova 1967


Ένας παμπάλαιος τσέχικος μύθος αποτελεί την βάση πάνω στην οποία στηρίχθηκε το βιβλίο του Vladislav Vancura, το οποίο ενέπνευσε το σενάριο αυτού του ονειρικού μεσαιωνικού έπους που γύρισε ο Frantisek Vlacil. Η καλλιτεχνική αξία της ταινίας αυτής μπορεί να γίνει γνωστή από την αναγνώριση που έχει λάβει με την πάροδο των ετών με αποκορύφωμα την ανακύρηξή της ως την καλύτερη τσέχικη ταινία όλων των εποχών το 1998 σε μια μεγαλεπήβολη ψηφοφορία που έγινε στην Τσεχία μεταξύ όσων ασχολούνται με τον κινηματογράφο. Μόνο μια θέαση της ταινίας όμως μπορεί να αποκαλύψει το πραγματικό της καλλιτεχνικό βάρος.
Αποτελεί ένα πραγματικό έπος δυόμιση ωρών που ζωντανεύει μια ταραγμένη περίοδο της ανθρωπότητας κατά τον Μεσαίωνα όπου η ανθρωπότητα προσπαθούσε να ανακαλύψει την ταυτότητά της αμφιταλαντευόμενη μεταξύ του Χριστιανισμού και του Παγανισμού. Η ιστορία ακολουθεί την πορεία δύο φατριών της εποχής και την έντονη και αιματοβαμένη αντιπαλότητά τους. Μέσα στο σκληρό και αφιλόξενο περιβάλλον στο οποίο ζουν αναζητούν τα εφόδια που θα τους εξασφαλίσουν την επιβίωση με ληστείες, δολοφονίες και απαγωγές αψηφώντας κάθε έννοια κεντρικής εξουσίας συντελώντας έτσι στην επιδείνωση μιας ήδη σκληρής και απάνθρωπης πραγματικότητας. Δεν είναι θρησκευτική ταινία. Το αντίθετο μάλιστα. Πυρήνας της είναι ο άνθρωπος και η επιβίωσή του.
Μέσα σε αυτό το σκηνικό και μετά την απαγωγή της κόρης του αρχηγού της μιας φατρίας από τον γιό της αντίπαλης, αναπτύσσεται ένας έρωτας που θυμίζει την ιστορία του Ρωμαίου και της Ιουλιέτας.
Η υπόθεση όμως στην ταινία του Vlacil παίζει δευτερεύοντα ρόλο. Η σκηνοθεσία του και τα ευρύματα που χρησιμοποιεί είναι αυτά που καταλήγουν να αποτελούν το σημείο αναφοράς μιας άκρως συμβολικής, ανθρωπολογικής φύσεως αναζήτησης στην οποία μας υποβάλει ο σκηνοθέτης.
Η σκηνοθεσια του είναι πραγματικά μεγαλοπρεπέστατη. Μακρινά πλάνα που δημιουργούν εξαιρετικής ομορφιάς εικόνες, κοντινά που αποτυπώνουν με κάθε λεπτομέρεια τις ανθρώπινες αντιδράσεις, χρήση κάμερας στο χέρι στα σημεία που χρειαζόταν μεγαλύτερη αμεσότητα και εναλλαγή της κινηματογράφισης σε πρώτο πρόσωπο για κορύφωση της έντασης είναι λίγα από τα στοιχεία που με μεγάλη μαεστρία διακρίνονται στο έργο του Vlacil καθιστώντας την ταινία ένα πραγματικό σεμινάριο για κινηματογραφιστές. Η ονειρική ατμόσφαιρα αποδίδεται με την εκπληκτική μεσαιωνική μουσική που πλαισιώνει αρμονικά κάθε πλάνο του σκηνοθέτη ενώ και η διάσπαση του δεσμού της εικόνας με τον ήχο βάζοντας τις ανθρώπινες φωνές στο μεγαλύτερο μέρος της ταινίας να αντηχούν λες και βγαίνουν από έναν άλλο κόσμο προσδίδει και μια άλλη βαρύτητα στον ανθρώπινο λόγο.
Λογική χρονική συνέχεια δεν τηρείται στην ταινία, γίνεται όμως με τέτοιο τρόπο που κρατάει τον θεατή σε εγρήγορση και ασυνείδητα δημιουργεί την εντύπωση ότι παρακολουθούμε μια ιστορία βγαλμένη μέσα από τους τοπικούς, αρχαίους θρύλους όπως σώθηκε στην μνήμη των ανθρώπων, παρά μια προσπάθεια ενός σύγχρονου καλλιτέχνη να αποτυπώσει με λογική συνέχεια την ιστορία στο κινηματογραφικό πανί.

Οι άνθρωποι παρουσιάζονται σκληροί, με άγρια ένστικτα. Ο θάνατος ή η τρέλα μοιάζουν να είναι οι μοναδικές προοπτικές που έχουν. Τόσο οι χριστιανοί όσο και οι παγανιστές μοιάζουν ίδιοι, υιοθετώντας τις ίδιες σκληρές πολιτικές, μη μπορώντας να απεμπολίσουν τα άγρια ζωώδη ένστικτά τους. Μέσα στο σκληρό αυτό περιβάλλον, οι δυνάμεις τους φαίνονται μικρές και οι ίδιοι έρμαια της άγριας φύσης τους. Όποιος θεώρησε ότι κατείχε την πραγματική αλήθεια καταδιώχθηκε από την ίδια την φύση, προσωποποιημένη μέσα από τις αγέλες λύκων που τρομοκρατούν με την παρουσία τους τα παγωμένα δάση.
Είναι μια ιδιαίτερα απαιτητική ταινία, της οποίας όμως η απαράμιλλη ομορφιά αποζημιώνει πλήρως τον θεατή για την σύγχυση που δημιουργείται στο μυαλό του σε πολλά σημεία. Αποτελεί αναμφίβολα μια κλασική ταινία έστω κι αν δεν είναι πολύ γνωστή και ευρέως αναγνωρισμένη. Αν δεν είχε χαθεί μέσα σε τόσο δαιδαλώδη αφηγηματικά μονοπάτια θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ακόμη και αριστούργημα.
Δεν θα την θεωρούσα εν τέλει την καλύτερη τσέχικη ταινία όλων των εποχών αλλά σίγουρα αποτελεί ένα μεγάλο κεφάλαιο της πλούσιας κινηματογραφικής παράδοσης αυτής της χώρας.

7 σχόλια:

academy είπε...

Ακούγεται πολύ καλό.

ΠΑΝΟΣ είπε...

Πράγματι, ακούγεται πολύ ενδιαφέρον. Οι επιλογές σου εξακολουθούν να με εκπλήσσουν ευχάριστα.

King Ink είπε...

Όταν απογοητεύει το κινηματογραφικό παρόν οδηγείσαι αναγκαστικά στο παρελθόν. Χαίρομαι που σας ενδιαφέρουν οι ταινίες αυτές.

μπινα είπε...

Μου άρεσε πολύ, αλλα υπήρχαν κάποια σημεία που με ενόχλησαν όπως ο τρόπος που παρουσιάζονται οι γυναίκες, αλλά και οι γερμανοί στην ταινία και γενικά το σενάριο είχε όλα τα κλισέ για το μεσαίωνα. Επίσης, ο ήχος, δεν ξέρω αν ήταν επιλογή του σκηνοθέτη, αλλά δε μου άρεσε έτσι που ήταν απο το υπερπέραν. Και άργησα πολύ να καταλάβω τι γίνεται, δε μπορούσα να ξεχωρίσω πρόσωπα, κτίρια και ονόματα, έτσι την πρώτη φορά αναγκάστηκα να διακόπτω κάθε λίγο το βίντεο για να διαβάσω την υπόθεση στη βικιπαίδεια.
Πάντως συνολικά μου άρεσε πάρα πολύ. Αν ξέρεις κάποια καλύτερη τσέχικη θα ήθελα να την δω. Έχω βρει ένα τόρρεντ που υποτίθεται οτι έχει τις 100 καλύτερες τσέχικες ταινίες (τη Μαρκέτα δεν την έχει), αλλά δεν μπορώ να τις κατεβάσω όλες

King Ink είπε...

Χαίρομαι που επισημαίνεις και συ πανω κάτω τα ίδια με μένα. Όπως αναφέρω και στην ανάρτηση η υπόθεση και η αφήγηση είναι οι δύο τομείς που λίγο πιο συγκρατημένοι να ήταν θα μιλούσαμε για αριστούργημα.
"ασυνείδητα δημιουργεί την εντύπωση ότι παρακολουθούμε μια ιστορία βγαλμένη μέσα από τους τοπικούς, αρχαίους θρύλους όπως σώθηκε στην μνήμη των ανθρώπων, παρά μια προσπάθεια ενός σύγχρονου καλλιτέχνη να αποτυπώσει με λογική συνέχεια την ιστορία στο κινηματογραφικό πανί."
Λόγω αυτής της αίσθησης με συνεπήρε τελικά και έτσι μου άρεσαν όλα τα στοιχεία που αναφέρεις. Σχετικά με την υπόθεση, μετά από λίγο σταμάτησα να την πολυψάχνω είναι η αλήθεια και αφέθηκα.

King Ink είπε...

Σχετικά με το torrent που λες, είχα ασχοληθεί μαζί του κάποτε και σου προτείνω με αξιολογική σειρά τις εξής:
The Shop on Main Street
Babi leto
The Elementary School
Lemonade Joe or Horse Opera
Divided we fall
Έχεi και κάποιες σχεδόν απαράδεκτες οπότε το εγκατέλειψα.

Το Shadows of a Hot Summer πάλι του Frantisek Vlacil είναι η πιο πρόσφατη Τσέχικη που με ενθουσίασε όπως θα δεις και από την ανάρτηση.
Κατά τα άλλα με βρίσκεις λίγο απροετοίμαστο. Όταν θυμηθώ μερικές από τις καλύτερες τσέχικες που έχω δει θα σου πω. Είναι από τις χώρες που εμπιστεύομαι κινηματογραφικά. Έχει πολλούς κορυφαίους σκηνοθέτες.

μπινα είπε...

Το Shadows of a Hot Summer το είδα κι εγώ αφού διάβασα την αναρτηση σου αλλά η αλήθεια είναι οτι δε με ενθουσίασε, πάλι λόγω σεναρίου :) Η σκηνοθεσία ήταν καλή αλλα δε μπορώ να το συγκρίνω με τη Μαρκέτα Λαζαρόβα.

Ευχαριστώ για τις συμβουλές σχετικά με το χαοτικό τόρρεντ