A Serbian film - Srdjan Spasojevic 2010

Μια ταινία που διχάζει, προκαλεί πάθη, μίση, υστερία αλλά και λατρεία. Φαίνεται λοιπόν ότι ο Spasojevic πέτυχε τον σκοπό του, να φτιάξει δηλαδή μια ταινία σοκ που θα συζητηθεί, θα απαγορευτεί, θα πολεμηθεί, αλλά στο τέλος θα αποκτήσει μια διαβόητη φήμη που θα της εξασφαλίσουν μια εξέχουσα θέση στον κατάλογο των ακραίων ταινιών που έχουν πολλούς εχθρούς αλλά και πολλούς θερμούς υποστηρικτές.
Ο κινηματογράφος αυτός των άκρων, στον οποίο έχουν βάλει κατά καιρούς διάφορες ταμπέλες προσπαθώντας να τον κατηγοριοποιήσουν, όπως exploitation, sleaze-horror, γαλλικός εξτρεμισμός κτλ, μοιραία δεν απευθύνεται στο ευρύ κοινό. Για αυτό και δεν μου κάνει εντύπωση που υψώνονται πολλές φωνές λογοκρισίας. Αν δεν λογοκρινόταν και δεν αποσύρονταν η προβολή της από διάφορα φεστιβάλ, όπως και από αυτό της Αθήνας, θα σήμαινε ότι δεν είχε καταφέρει να επιτελέσει τον σκοπό της, δηλαδή να σοκάρει και να προκαλέσει την κοινωνία ξεπερνώντας τα όριά της. Λογικό είναι με το πέρασμα των ετών τα όρια ανοχής της κοινωνίας να μετατίθενται. Κάποτε σόκαρε το σκίσιμο ενός ματιού. Σήμερα που έχουμε συνηθίσει αιματοβαμένες σκηνές, είναι αναπόφευκτο η τέχνη να επιτεθεί ακόμα και σε ανομολόγητα σεξουαλικά ταμπού προκειμένου να σοκάρει.
Με αφορμή λοιπόν μια τελευταία δουλειά που αναλαμβάνει ένας πρώην Σέρβος πορνοστάρ, ο Spasojevic μας οδηγεί αργά και βασανιστικά μέσα από σκοτεινά και διεστραμμένα μονοπάτια προκειμένου να δημιουργήσει μια συμβολική αποτύπωση της κατάστασης που επικρατεί στην Σερβία, σύμφωνα με τον σκηνοθέτη, αλλά και μια ταινία καταγγελία απέναντι στην σύγχρονη κοινωνία του εύκολου χρήματος, της απαξίωσης του ανθρώπου, της διαστροφικής επιθυμίας του επόμενου ξεχωριστού οπτικού ερεθίσματος. Η αγωνία και το μυστήριο κορυφώνονται αργά και σταθερά μέχρι να ξεκινήσει ένα ντελιριακό και αιματοβαμμένο ταξίδι προς την καταστροφή.
Ο Spasojevic καταφέρνει να περάσει το μήνυμά του. Η περιβόητη σκηνή με το βρέφος, όσο κια αν έχει κατακριθεί, χρησιμοποιείται από τον σκηνοθέτη ως το κομβικό σημείο από το οποίο η ταινία αρχίζει να διαμορφώνει το συμβολικό και καταγγελτικό της ύφος. Η σκηνοθεσία του είναι πολύ καλή και προσεγμένη, αποδεικνύοντας ότι ο Spasojevic μελέτησε πολύ πριν ξεκινήσει το γύρισμα. Εδώ ακριβώς όμως είναι και το πρόβλημά μου με την ταινία. Η σκηνοθεσία του αν και προσεγμένη όπως προανέφερα, μου φάνηκε ότι έπασχε λίγο από πρωτοτυπία. Ήταν εμφανείς πολλές επιρροές του καθώς και μια προσκόλληση σε εύκολα σκηνοθετικά ευρήματα και πρακτικές που έχουμε ξαναδεί. Το ζήτημα ήταν ότι μου άφησε περισσότερο μια αίσθηση συρραφής παρά αναφοράς σε άλλες ταινίες ή έμπνευσης από αυτές. Το γεγονός άλλωστε ότι σε πολλές σκηνές η δυναμική της μουσικής ήταν αυτή που προκαλούσε συναισθήματα στον θεατή και όχι η εικόνα που κατά τα άλλα ακολουθούσε πλήρως τους κανόνες του κινηματογράφου του τρόμου ή του μυστηρίου, ήταν ενδεικτικό της απειρίας του σκηνοθέτη, ο οποίος όμως μετά από ένα τέτοιο ντεμπούτο είναι σίγουρο ότι θα μας απασχολήσει και στο μέλλον. Είναι δύσκολο μια τέτοια ταινία να είναι πραγματικά τόσο καλή που να επιτρέπει στον θεατή να ξεπεράσει τον προβληματισμό του για την αγριότητα της εικόνας και να αντιληφθεί το πραγματικό νόημα της ταινίας. Ο Spasojevic κατέβαλε σοβαρή προσπάθεια αλλά δεν κατάφερε να με πείσει ότι έπρεπε να χρησιμοποιήσει τόση ωμή βία για να μας μεταδώσει το μήνυμά του. Με περισσότερο ταλέντο και πολύ λιγότερη βία (ή και καθόλου) άλλοι σκηνοθέτες μας έχουν δώσει πολύ πιο ανατριχιαστικές ταινίες.