Father Sergius - Yakov Protazanov & Alexandre Volkoff 1917

Αποτελεί μια από τις λίγες προ-σοβιετικές ταινίες που επιβίωσαν μέχρι και σήμερα, γεγονός που την καθιστά ιδιαίτερα σημαντική για ιστορικούς λόγους. Στηρίζεται στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Leo Tolstoy το οποίο έχει μεταφερθεί στον κινηματογράφο και από τους αδελφούς Ταβιάνι στην εξαιρετική ταινία τους The Sun Also Shines at Night το 1990. Ενώ οι Ταβιάνι έκαναν μια ελεύθερη μεταφορά της ιστορίας τοποθετώντας τις εξελίξεις στην Ιταλία, ο σημαντικός για την εποχή του σκηνοθέτης Yakov Protazanov έμεινε πιστός στο αρχικό κείμενο.
Παρακολουθούμε την ιστορία της ζωής του Ρώσου Πρίγκηπα Kasatsky, ο οποίος στα πρώτα χρόνια της ζωής του επέδειξε μια έντονη ελευθεριότητα στην ζωή του αφήνοντας τον πληθωρικό και ηδονιστικό του χαρακτήρα να εκμεταλλευτεί πλήρως τις χαρές της ζωής που του προσέφεραν τα χρήματα και η ευγενική του καταγωγή. Μέσα στην πολυτέλεια αλλά και την παρακμή των τσαρικών σαλονιών γνώρισε την Μαρία για την οποία ανέπτυξε μια έντονη αλλά και ανεκπλήρωτη ερωτική επιθυμία μέχρι τη στιγμή που έμαθε ότι ήταν η ερωμένη του Τσάρου με τον οποίο και θα παντρευόταν σύντομα. Αισθανόμενος προδομένος και ντροπιασμένος αποφασίζει να παρατήσει την ζωή του και να αφιερωθεί με όσες δυνάμεις του απέμειναν στον θεό. Κλείνεται έτσι σε μοναστήρι υιοθετώντας το πνευματικό όνομα Sergius. Από αυτό το σημείο ξεκινάει μια ιδιαίτερα έντονη μάχη του Sergius με τον ίδιο του εαυτό και τα πάθη του που ποτέ δεν μπόρεσε να αποβάλει ολοκληρωτικά, γεγονός που θα τον αγιοποίησει στα μάτια των ανθρώπων. Η επανεμφάνιση στην ζωή του της Μαρίας μετά από πολλά χρόνια, όντας καταπτοημένη από την δυστυχία της και υποταγμένη στην τρέλα και την υστερία, θα αποτελέσει το τελειωτικό χτύπημα στον Sergius που καταρρέει για ακόμα μια φορά και παρατάει εκ νέου την ζωή του για να γίνει ένας περιπλανώμενος αυτή τη φορά υπηρέτης του λόγου του θεού αναζητώντας μια λύτρωση από την βασανισμένη του ζωή.
Η ταινία πολεμήθηκε ιδιαίτερα από την τσαρική λογοκρισία λόγω της παρουσίασης της τσαρικής αυλής ως παρακμιακής και διεφθαρμένης με αποτέλεσμα να μπορέσει να κυκλοφορήσει στους κινηματογράφους μόνο μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση, γεγονός που αποδεικνύει ότι η στιγμή που επέλεξε ο Protazanov να την γυρίσει ήταν η ιδανική μιας και δεν θα μπορούσε να εγκριθεί από την σοβιετική λογοκρισία που θα εγκαθιδρύονταν τον επόμενο χρόνο λόγω της ενασχόλησης με θρησκευτικά ζητήματα, αλλά ούτε και πρόλαβε να πολεμηθεί ουσιαστικά από την καταρρέουσα τότε τσαρική εξουσία.
Σαν σύνολο η ταινία παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους λάτρεις του βωβού κινηματογράφου. Δείχνει με πολύ ωραίο τρόπο τις ψυχολογικές μεταπτώσεις του Sergius οι οποίες είναι βαθιά χαραγμένες στο σκοτεινό πρόσωπο του πρωταγωνιστή ο οποίος μας προσφέρει μια τόσο εντυπωσιακά υπερβολική ερμηνεία που καταλήγει να αποτελεί ορισμό του υπερβολικού παιξίματος πολλών ηθοποιών της εποχής. Δημιούργησε ο Protazanov μερικές εντυπωσιακές σκηνές στις οποίες διακρίνονται ψύγματα ακόμα και εξπρεσιονισμού που τα επόμενα χρόνια θα έβρισκε τους σκηνοθέτες που θα τον καθιστούσαν ένα από τα πιο εντυπωσιακά κινηματογραφικά ρεύματα όλων των εποχών. Λείπει όμως από την ταινία η πνευματικότητα που οι αδελφοί Ταβιάνι απλόχερα προσέφεραν στην δική τους εκδοχή της ιστορίας.
Τελικά αρχίζω να πιστεύω ότι ο Yakov Protazanov παρόλη την φήμη του την εποχή εκείνη, δεν είχε το καλλιτεχνικό βάρος να στηρίξει μια φιλόδοξη και δύσκολη παραγωγή όπως αυτή. Ενώ δημιουργεί ωραίες εικόνες και σκηνές, δεν καταφέρνει να βγάλει την απαιτούμενη από την ιστορία εσωτερικότητα και ένταση του ανθρωπίνου δράματος. Ούτε όμως και στην πιο γνωστή του ταινία, την Aelita: Queen of Mars το 1924 που πάλι στηριζόταν σε ένα sci-fi αυτή τη φορά μυθιστόρημα του Leo Tolstoy είχε καταφέρει να απογειώσει την ιστορία, περιοριζόμενος στην δημιουργία εντυπωσιακών εικόνων.
Αναμφίβολα οι ταινίες αυτές του Protazanov έχουν πολλά να προσφέρουν σε κάθε κινηματογραφόφιλο που έχει μια εξοικείωση με τον βουβό κινηματογράφο. Μια μικρή δόση γκρίνιας μπορεί να προέρχεται από τις υψηλές απαιτήσεις που είχα από τον Protazanov που δυστυχώς δεν επιβεβαιώθηκαν για δεύτερη φορά. Για ιστορικούς όμως λόγους όντας μια από τις ελάχιστες προ-σοβιετικές ταινίες που υπάρχουν, δεν μπορώ παρά να την προτείνω σε όλους τους παθιασμένους σινεφίλ.