Κυριακή 9 Ιανουαρίου 2011

Les abysses - Νίκος Παπατάκης 1963

Λίγο πριν τις γιορτές πληροφορήθηκα τον θάνατο του ξεχασμένου αλλά μεγάλου Έλληνα σκηνοθέτη Νίκου Παπατάκη. Τον λέω ξεχασμένο γιατί παρόλο που έχει γυρίσει μια από τις καλύτερες, για μένα τουλάχιστον, ελληνικές ταινίες όλων των εποχών, το όνομά του δεν είναι ιδιαίτερα γνωστό. Όταν πριν από χρόνια είδα στην τηλεόραση την ταινία του "Βοσκοί" ή "Βοσκοί της συμφοράς" ή "Les pâtres du désordre" στα Γαλλικά, είχα ενθουσιαστεί με τον άγριο συναισθηματισμό της ταινίας και την εντυπωσιακή σκηνοθεσία της με αποτέλεσμα να την εκτιμήσω όσο λίγες ελληνικές ταινίες έχω εκτιμήσει.
Ο θάνατος του Παπατάκη σε ηλικία 92 ετών με ώθησε να ψάξω πάλι τις δυσεύρετες ταινίες του. Η μόνη που βρήκα ήταν το Les abysses. Μου απέδειξε για άλλη μια φορά το ταλέντο του με την ταινία του αυτή. Μπορεί να μην την βρήκα τόσο καλή όσο του Βοσκούς αλλά δεν παύει να είναι μια πολύ καλή ταινία, ενδεικτική για την πορεία που επρόκειτο να ακολουθήσει ο Παπατάκης.
Αφορμή για την ιστορία που μας αφηγείται στάθηκε ένα περιστατικό που είχε συγκλονίσει την Γαλλική κοινωνία το 1930, το έγκλημα των αδερφών Παπίν, που δολοφόνησαν τα αφεντικά τους στο σπίτι όπου εργάζονταν ως υπηρέτριες. Το περιστατικό αυτό έθιξε πολλά ταμπού και προκάλεσε έντονες συζητήσεις σε ακαδημαϊκούς αλλά και φιλοσοφικούς κύκλους. Η εξέγερση της εργατικής τάξης απέναντι στην καταπίεση των αφεντικών αλλά και η ομοφυλοφιλία και η αιμομιξία (καθώς οι αδερφές φαίνεται να είχαν και ερωτικές σχέσεις μεταξύ τους), συντάραξαν την Γαλλική κοινωνία αφήνοντας ανοιχτές πληγές που δεν είχαν κλείσει ούτε καν μετά από 36 χρόνια όπως φαίνεται από τις αντιδράσεις που προκάλεσε η προβολή της ταινίας στο φεστιβάλ των Καννών το 1963.
Με το ίδιο θέμα ασχολήθηκε και ο Claude Chabrol στο La ceremonie. Ο Παπατάκης όμως με το Les abysses κάνει μια πολύ διαφορετική ταινία σε σχέση με την πολύ καλή ταινία του Chabrol.
Από την αρχή κιόλας δημιούργησε μια άρρωστη, κλειστοφοβική ατμόσφαιρα, που ξεχείλιζε από την οργή των δύο γυναικών οι οποίες ήταν εγκλωβισμένες μέσα σε αυτή την κατάσταση χωρίς καμία ελπίδα διεξόδου καθώς επειδή δεν είχαν πληρωθεί για τρία ολόκληρα χρόνια δεν είχαν καν την δυνατότητα να εγκαταλείψουν το σπίτι αυτό και να αναζητήσουν την τύχη τους κάπου αλλού. Η οργή τους αυτή άρχισε να αγγίζει τα όρια της παράνοιας όταν τα αφεντικα τους επισκεύτηκαν απροειδοποίητα το σπίτι το οποίο όντας απομονωμένο μέσα στην ερημιά, έμοιαζε με μια εξορία για τις δύο κοπέλες. Η κατάσταση άρχισε να φεύγει από τον έλεγχο τόσο έντονα που η ταινία άρχισε να αποκτά μια περίεργη ατμόσφαιρα που κατέληγε να ακροβατεί μεταξύ του σουρεαλισμού, του τρόμου και του ακραίου ψυχολογικού δράματος.
Η έντονη θεατρικότητα των ερμηνειών που προέκυπτε μέσα από μια υπερβολη στις κινήσεις των ηθοποιών και τα ακραία συναισθηματικά τους ξεσπάσματα, ενίσχυε αυτή την περίεργη και άβολη αίσθηση που αφήνει στον θεατή η ταινία, ο οποίος αρχίζει και αυτός σταδιακά να παρασύρεται από το πνεύμα της ταινίας περιμένοντας την καταστροφή, μη γνωρίζοντας όμως πότε και πως αυτή θα προκύψει.
Η ταινία ασχολείται περισσότερο με την ψυχοσύνθεση των δύο γυναικών εκείνο το βράδυ της καταστροφής. Δεν αναζητά τους λόγους που τις ώθησαν εκεί. Τις παρουσιάζει ήδη να βρίσκονται εκτός ορίων. Δεν νομίζω η ταινία να ακολουθεί τα πραγματικά περιστατικά. Από τα λίγα που διάβασα για τις αδερφές Papin, φαίνεται ότι το έγκλημά τους διαπράχθηκε κάπως διαφορετικά. Η εκδοχή που παρουσιάζεται στην ταινία αυτή δεν αναζητά την αλήθεια γύρω από τα γεγονότα. Στηρίζεται σε αυτά προκειμένου να μας δώσει ένα πιο υπερβολικό, άμεσο και βίαιο Repulsion, αν μπορούν να μου επιτραπούν οι όποιες συγκρίσεις. Δεν ασχολήθηκε άλλωστε καθόλου με την σχέση μεταξύ των δύο αδελφών και τις περίεργες κατευθύνσεις που είχε λάβει στην πραγματικότητα, παρουσιάζοντας απλά τις δύο ηρωίδες του να είναι πλήρως εξαρτημένες η μια από την άλλη. Δεν γνωρίζω τον λόγο για τον οποίο το έκανε αυτό αλλά υποπτεύομαι ότι θέλησαν να αποφύγουν νέες προκλήσεις του κοινού αισθήματος.
Ομολογουμένως περίεργη και δύσκολη ταινία που όμως δεν έχω σταματήσει να την σκέφτομαι εδώ και 24 ώρες. Ελπίζω να βρω και άλλες ταινίες του Παπατάκη σύντομα. Σας προτείνω ανεπιφύλακτα τους Βοσκούς πάντως

12 σχόλια:

academy είπε...

Δεν με ενημέρωσες για να κάνω in memoriam.Είχα δεί την ''Φωτογραφία''που μου άρεσε πολύ και ακόμα την θυμάμαι.Η συγκεκριμένη φαίνεταιπολύ καλή και θα την δώ οπωσδήποτε μου άρεσε πολύ η ιστορία.
Την επόμενη φορά e-mail παρακαλώ...χιχι!;))

Chris Karpis είπε...

Εγώ δηλώνω πλήρη άγνοια ως προς τον κύριο Παπατάκη (με αρκετή δόση ντροπής), αλλά και μόνο το σχόλιο "ένα πιο υπερβολικό, άμεσο και βίαιο Repulsion" με ψήνει σαν κάστανο πάνω στη φουφού (εποχιακό σχολιάκι)!
Μπράβο φίλε King Ink για τις πολύ ψαγμένες (τουλάχιστον για τις δικές μου, φτωχές γνώσεις) επιλογές σου.

King Ink είπε...

Να μην κάνω και γω ένα in memoriam;
Έστω και καθυστερημένο;
Και η Φωτογραφία δηλαδή καλή είναι; Μπράβο του! να δω που θα την βρω.
Μην αυτομαστιγώνεσαι curious. Δεν τον αναφέρουν και πολύ. Διάβασα πάντως ότι σε μια ψηφοφορία που έγινε μεταξύ Ελλήνων κριτικών η Φωτογραφία είχε ψηφιστεί μέσα στη δεκάδα των καλύτερων ταινιών. Δεν θυμάμαι αν ήταν ελληνικές μόνο ή γενικά. Μην σε παρασύρει το σχόλιο μου και τόσο πολύ. Απλά σε μερικά σημεία μου το έφερε στο νου την ώρα που με ευχαρίστηση το παρακολουθούσα (τραβώντας το και λίγο μέσα στο μυαλό μου, για αυτό και αναφέρω "αν μπορούν να μου επιτραπούν οι όποιες συγκρίσεις"). Το Repulsion είναι πολύ ανώτερο φυσικά.

Philip Winter είπε...

Πολυ ψαγμενο σε βρισκω φιλε King!
Και εγω απο Πατακη μονο την αρκετα καλη "Φωτογραφια" εχω δει. Θα ψαξω και αυτην και τους Βοσκους.

King Ink είπε...

Έχει κοινό η Φωτογραφία! Μόνο εγώ δεν τη βρίσκω; Θα την πετύχω την άτιμη.
Όσο για το "ψαγμένο"... είναι τα χρόνια εμπειρίας που μου βαραίνουν τους ώμους. χεχε

cinejunkie είπε...

η φωτογραφια βρισκεται στο γιουτουμπ.
απλα γραψτε το με ελληνικους χαρακτηρες και θα το βρειτε

Unknown είπε...

Μπορείς σε παρακαλώ να μου πεςι που την βρήκες; Την ψάχνω εναγωνίως, έχω δει τις άλλες ταινίες και όχι αυτήν.Σε παρακαλώ, είναι ανάγκη να την δω.

Unknown είπε...

Το email μου είναι yzois@casusbellifilm.com. Θα το εκτιμούσα πάρα πολύ αν μου απαντούσες. Σε ευχαριστώ.

Giannis Saroglou είπε...

Ψάχνω εδώ και καιρό την ταινία "Les abysses" του Παπατάκη. Την αναζητώ με μανία διότι αφενός έχω δει τους Βοσκούς και τη Φωτογραφία και τα βρίσκω καταπληκτικά και αφετέρου γιατί μετά το θάνατο του σκηνοθέτη παρακολούθησα ένα ντοκιμαντέρ για τη ζωή και ο έργο του, στο οποίο περιλαμβάνονταν αρκετές σκηνές καθώς και σχόλια του Παπατάκη για τις Αβύσσους. Αν μπορείς να μου πεις πού την έχεις βρει θα σου είμαι υπόχρεος. Το mail μου είναι gian_sar@yahoo.com

Ανώνυμος είπε...

Καλησπέρα... Για τη Φωτογραφία, αν θέλετε υπάρχει εδώ : http://vimeo.com/25962490
Μέχρι πριν ένα χρόνο υπήρχαν και οι Βοσκοί στο youtube αλλά τη βγάλανε...

Ανώνυμος είπε...

Ψάχνω να δω εδω και καιρο ταινία του αλλα μάταια. Ειδικα τους Βοσκους. Αν το εχεις μπορεις να μου το στειλεις με email ? helenedim@hotmail.com

Ανώνυμος είπε...

Οι βοσκοί της αναταραχής είναι, κατά τη γνώμη μου, σημαντικότερη από την υπερτιμημένη Ευδοκία του Δαμιανού και από τις σημαντικότερες ταινίες του Ελληνικού κινηματογράφου. Επικίνδυνη, επίκαιρη στις μέρες μας όσο ποτέ, και αναρχική στα χνάρια του Μπουνιουέλ. Σχεδόν ύποπτο το πόσο ξεχασμένη είναι.